Człowiek jest uważany przez wielu za najbardziej rozwiniętą formę życia na ziemi. Książka „Człowiek i błędy ewolucji” pokazuje jak dalece mylimy się w naszych poglądach. Przechodząc przez organizm ludzki jako całość, Nathan H. Lents unaocznia ułomności istot myślących. Niekiedy są one jedynie wspomnieniem przodków homo sapiens, innym razem natomiast poważnie zagrażają przeżyciu naszego gatunku. Przyjrzyjmy się zatem co poszło nie tak w, mniemaniu niektórych, najdoskonalszym tworze ewolucji. (Jak na ironię, piszę te słowa z katarem i gorączką.)
Tak, człowiek to prawdziwie nieidealna istota. Jednak należą nam się spore gratulacje, że pomimo naszych ułomności przeżyliśmy do dziś i to w niemałej liczbie. W obliczu licznych usterek i błędów staliśmy się specjalistami w zgrabnym obchodzeniu wyzwań jakie stawia przed nami ludzki organizm. Jak już słyszeliśmy wiele razy, istnieją w naszym ciele kości, które są jedynie pozostałością ewolucji (kość ogonowa). Równie wielką sławę zyskał ostatnimi czasy nasz brak umiejętności wytwarzania potrzebnych do przeżycia witamin np. Witaminy D. Autor w przystępny sposób przeprowadza nas przez niektóre z ludzkich ułomności zaczynając od kwestii budowy organizmu człowieka, poprzez problemy z dietą i rozmnażaniem, kończąc na ograniczeniach ludzkiego rozumu.
Książka przedstawia błędy budowy organizmu ludzkiego, które można przypisać do jednej z trzech kategorii. Pierwszą z nich są błędy w konstrukcji organizmu, które były przydatne w przeszłości. Wraz ze zmianami obszaru zamieszkania czy otoczenia gatunku ludzkiego niektóre z cech naszych ciał stały się niepotrzebne a czasem wręcz utrudniające nam funkcjonowanie. Przykładem może być łatwość z przybieraniem na wadze, co nie trudno zauważyć wśród społeczeństw zamieszkujących większość krajów wysokorozwiniętych. Niestety, zrzucenie wagi nie jest już tak prostym procesem i wymaga od nas wielu wyrzeczeń oraz silnej woli. Drugą kategorią jest niepełne przystosowanie do zmieniającego się środowiska. Ewolucja jest procesem podlegającym pewniej dozie losowości i przebiegającym stosunkowo wolno.
Przejście naszych przodków z poruszania się na czterech kończynach do chodzenia w pozycji wyprostowanej, jak czynimy to dziś, wymagało wielu zmian. Obecna budowa i mechanizmy pozwalające nam na poruszanie się nie są skonstruowane idealnie, co w połączeniu ze skłonnością do nabierania nadprogramowej masy ciała może prowadzić do zbyt dużego obciążania kończyn dolnych. Trzecią kategorię ułomności rasy ludzkiej stanowią błędy spowodowane ograniczeniami samej ewolucji. Zmiany w budowie organizmu człowieka nie są separowanym procesem, lecz bazują na istniejącym już pierwowzorze. W wyniku działania ewolucji znacznie częściej dochodzi jedynie do zmian istniejących już struktur, niż do wytworzenia zupełnie nowych tworów.
Jedną z ciekawszych, poruszanych w książce kwestii, są ograniczenia ludzkiego umysłu. Chociaż człowiek uznawany jest za najdoskonalszą pod tym kątem istotę na Ziemi, zaskakująco łatwo jest oszukać jego umysł poprzez proste sztuczki iluzji optycznej czy dorabianie teorii do zdarzeń czysto losowych, aby „wytłumaczyć” sobie dane zjawisko. Paradoksy związane z ludzkim zachowaniem są tematem wielu dziedzin nauki, między innymi teorii gier czy szeroko pojętej ekonomii. Autor opisuje błędy poznawcze jakich doświadcza mózg człowieka przy grach w kasynie bądź niedoszacowywaniu i przeszacowywaniu bilansu strat i zysków.
„Człowiek i błędy ewolucji” to przyjemna lekcja biologii zaserwowana w przystępny do odbioru sposób. Większość z opisanych „błędów” ludzkiego ciała jesteśmy w stanie odnieść do nas samych lub znanych nam przypadków. Polecam przeczytać tę książkę każdemu, kto chociaż raz w życiu był przeziębiony, doświadczył kontuzji czy zdziwił się widząc dodatkowe 2 kg na wadze – tak polecam ją wszystkim. Nikt z nas nie jest doskonały i chociaż doskonale nauczyliśmy się radzić z życiem w otaczającym nas środowisku dobrze jest być świadomym naszych ograniczeń.
Tekst: Anna Elsner
Foto: Ewa Milun-Walczak, www.miluna.pl
Człowiek i błędy ewolucji
Autor: Nathan Lents
Wydawnictwo Rebis 2019
